Contacten overzee

Een jaar doorbrengen in een vreemde omgeving, op een vreemde school waar meestal ook nog een vreemde taal wordt gesproken. Uitwisselingsorganisatie American Field Service stuurt al zestig jaar jongeren de wereld over.

’We gooien de deelnemers in het diepe”, geeft Richard Santalla, directeur van AFS, toe. „Door ze helemaal in de cultuur van een land te storten, pikken jongeren meer op dan dat we ze een aangepast programma aanbieden.” 
Dat is niet altijd even makkelijk. „Ook als je de taal van het land niet kent, moet je toch mee proberen te komen met je klasgenoten.”
In 1947 gingen de eerste vijftien jongeren per schip vanuit Nederland naar Amerika. Zonder e-mail, mobiele of zelfs maar vaste telefoon waren ze bijna volledig afgesneden van ouders en vrienden.
Santalla: „De deelnemers van toen lijken het zwaarder te hebben gehad dan die van vandaag. Maar door het gebrek aan communicatiemiddelen werd je wel gedwongen om contact te leggen met je gastfamilie. Tegenwoordig zitten de jongeren met allerlei onzichtbare draden vast aan thuis, en integreren ze minder goed.”
De American Field Service ontstond in de Eerste Wereldoorlog als vrijwillige ambulancedienst. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin ze ook actief was, waren de ambulances niet meer nodig. 
Toch wilden de vrijwilligers actief blijven in het vredeswerk en een nieuwe strijd voorkomen. De beste manier om dat te doen, dachten ze, was jongeren begrip bij te brengen voor mensen uit andere landen. Het idee van een uitwisselingsprogramma was geboren.
Tegenwoordig stuurt de AFS elk jaar elfduizend jongeren op pad, waarvan ongeveer honderd uit Nederland. Een kind een jaar op reis sturen, kost rond de zesduizend euro. Daarmee is praktisch alles betaald: de reis, kost en inwoning en schoolboeken. 
Door de jaren heen hebben bekende personen als Nobelprijswinnaar Oscar Arias meegedaan. Nederlandse deelnemers waren naast schrijfster Margriet de Moor ook politica Ina Brouwer.
Twintig jaar na de eerste reis vertrok Brouwer (57) als zeventienjarig meisje voor een jaar naar Amerika. Het latere CPN- en GroenLinkskopstuk kwam terecht in het rustige stadje Clinton, in de staat New York. Brouwer: „Op de foto zag mijn gastgezin er heel aardig uit. En ze waren heel gastvrij, ik werd direct in het gezin opgenomen. Ik kreeg een nieuwe vader en moeder, en had opeens vier zusjes erbij.”
Toch bleek het conservatieve Clinton van de jaren zestig heel anders dan Nederland. „In dat vriendelijke stadje draaide alles om Vietnam. Mijn gastgezin stond pal achter het Amerikaanse leger. Ik was stomverbaasd; mijn eigen ouders waren redelijk genuanceerd. Maar deze mensen verdedigden het bombarderen van kinderen.”
Het was een schokkende ervaring voor het avontuurlijke meisje. Ina Brouwer: „Tot dan toe was ik nog helemaal niet maatschappelijk of politiek bewust. Maar daar, in Amerika, werd ik voor het eerst geconfronteerd met mensen die andersdenkenden veroordeelden.” Die ervaring zou het het fundament worden voor de latere loopbaan van de linkse politica.
Brouwer, nu senior adviseur publieke zaak bij onder andere adviesbureau Twynstra Gudde, heeft al die tijd contact gehouden met de familie waar ze veertig jaar geleden bij inwoonde. „Toen ik lid werd van de CPN heb ik ze dat niet verteld. Ze kwamen er uiteindelijk toch achter, en toen ze in Nederland waren heb ik ze meegebracht naar een partijbijeenkomst. Daar heeft mijn anticommunistische gastvader nog met de Waarheid lopen leuren.”
Een generatie later gaat Ina Brouwers dochter Anna van Hoek ook een jaar naar Amerika, uiteraard met de AFS. „Ik kwam bij de AFS via mijn vrienden. Toen bleek mijn moeder ook met die organisatie te hebben gereisd.” Volgens haar moeder gaat Anna niet zozeer om een volgende wereldoorlog te voorkomen. Brouwer: „Ze gaat vooral omdat ze verslaafd is aan die tv-serie, Sex and the City!”